Triphala in ayurveda: de kracht van drie vruchten voor je innerlijke balans

Gepubliceerd op 21 augustus 2025

Wat betekent “Triphala” in het Sanskriet?

Triphala betekent letterlijk “drie vruchten”  een klassieke plantaardige mix van Amalaki (Amla), Bibhitaki en Haritaki. Het behoort al eeuwen tot de bekendste vrij verkrijgbare kruidenformules in het ayurvedische systeem. Triphala wordt traditioneel beschreven als een Rasayana – een opbouwend middel ter ondersteuning van de lichamelijke balans.

De drie vruchten: Amalaki, Bibhitaki en Haritaki

Amalaki (Emblica officinalis)

Amalaki, ook bekend als Amla of Indiase kruisbes, neemt een bijzonder belangrijke plaats in binnen de ayurvedische leer. De vrucht is van nature rijk aan vitamine C en secundaire plantenstoffen en wordt traditioneel gebruikt ter ondersteuning van de natuurlijke regeneratieprocessen van het lichaam.
In ayurveda wordt amalaki beschouwd als een van de belangrijkste “rasayana’s”, een term voor substanties die volgens ayurvedische geschriften het leven verlengen en kracht, vitaliteit en evenwicht bevorderen. Dankzij de vijf smaken (alle behalve zout) heeft Amalaki volgens ayurvedische traditie het potentieel om alle drie de dosha’s – Vata, Pitta en Kapha – in balans te brengen.

Traditioneel wordt Amalaki gebruikt om:

• het spijsverteringsvuur (agni) en de stofwisseling te ondersteunen
• de huid en uitstraling te verbeteren
• haar, nagels en diepere weefsellagen te voeden
• op lange termijn vitaliteit en weerstand te bevorderen.
  

Amalaki wordt vaak gebruikt als poeder (churna), in recepten zoals Chyavanprash of in ayurvedische verzorgingsproducten. Vooral voor Pitta-typen wordt de vrucht vaak aanbevolen vanwege haar verkoelende eigenschappen.

Bibhitaki (Terminalia bellirica)

Bibhitaki, de groene myrobalanvrucht, staat in ayurveda bekend om haar reinigende en stabiliserende eigenschappen, vooral met betrekking tot het Kapha-dosha. Hoewel haar smaakprofiel eenvoudiger is dan dat van amalaki of haritaki, wordt zij gewaardeerd als krachtige ondersteuning voor de natuurlijke uitscheidingsprocessen.

Traditioneel wordt Bibhitaki gebruikt om:

• de luchtwegen en slijmhuishouding te ondersteunen
• de inwendige reiniging en ontgifting te begeleiden
• de stofwisseling in balans te houden

Met name in overgangsseizoenen (bijv. lente of herfst) wordt Bibhitaki vaak aanbevolen voor innerlijke balans. Ook voor keel en stem geldt zij in de ayurvedische huisapotheek als een beproefd ingrediënt.

Haritaki (Terminalia chebula)

Haritaki, de zwarte myrobalanvrucht, wordt vooral gewaardeerd om haar balancerende werking op het Vata-dosha en het spijsverteringsstelsel.
In ayurveda wordt haar een centrale rol toegeschreven met betrekking tot de darmen en geestelijke helderheid.

Haritaki is uniek omdat zij vijf van de zes ayurvedische smaken (behalve zout) combineert en daardoor een breed toepassingsgebied heeft.

Traditioneel wordt Haritaki gewaardeerd voor:

• het ondersteunen van een regelmatige darmfunctie
• het verminderen van ama (stofwisselingsafval) binnen ayurvedische routines
• het bevorderen van concentratie en helderheid – vooral bij geestelijke vermoeidheid
• het harmoniseren van het spijsverteringssysteem
  

Haritaki maakt vaak deel uit van reinigingsprogramma’s en wordt in de ayurvedische praktijk gezien als aardend en versterkend, vooral in stressvolle of onregelmatige levensfasen.

De kracht van hun combinatie in Triphala

Elke van deze drie vruchten werkt traditioneel op een ander dosha, samen vormen ze een holistische, balancerende kruidenformule:

• Haritaki harmoniseert Vata
• Amalaki koelt Pitta
• Bibhitaki reguleert Kapha

Deze samenwerking creëert een uitgebalanceerd plantaardig trio dat volgens ayurveda op zachte wijze de spijsvertering, opname van voedingsstoffen, uitscheiding en algemene weerstand ondersteunt – zonder het lichaam te belasten. Precies deze balancerende kracht maakt Triphala tot een van de meest gewaardeerde formules in de ayurvedische gezondheidsleer.

Waarom Triphala traditioneel als rasayana geldt

In de ayurvedische visie wordt Triphala beschouwd als een rasayana – een algeheel ondersteunend middel. Het wordt gebruikt om je innerlijke balans te bevorderen, je dagelijks welzijn te begeleiden en de natuurlijke reinigingsprocessen van het lichaam te ondersteunen.

Vormen van Triphala: poeder, tabletten of churna?

• Poeder (churna): de klassieke vorm, veelzijdig te gebruiken, bijv. met warm water of ghee
• Tabletten: smaakloos, makkelijk in te passen in het dagelijks leven
  

Tip: Met poeder kun je de hoeveelheid individueel aanpassen.

Zo integreer je triphala zacht in je dagelijks leven

Wanneer en hoe vaak?

Triphala wordt traditioneel één keer per dag aanbevolen – bij voorkeur ’s avonds, 1–2 uur na de maaltijd of op een lege maag. Dit moment sluit goed aan bij de natuurlijke regeneratieprocessen van het lichaam tijdens de nacht.

Inname met ghee of warm water

Vooral voor Vata-typen kan de combinatie met een theelepel ghee aangenaam zijn. Dit ondersteunt een prettig gevoel in de buik en vermindert de uitdrogende eigenschap van het poeder.

In je dagelijkse routine

• 1/2 theelepel poeder in warm water voor het slapen
• ’s ochtends met ghee voor een zachte start
• als thee of in een smoothie

Uitwendige toepassingsmogelijkheden van triphala

In ayurveda wordt Triphala niet alleen inwendig gebruikt. Ook uitwendig is het veelzijdig inzetbaar:

• Mondspoeling (1× per week): traditioneel voor mondverzorging
• Zachte intieme reiniging: bijv. met een verdunde oplossing als lichaamsverzorging
• Haarmasker: gemengd met water of yoghurt ter ondersteuning van de hoofdhuidverzorging
• Oogverzorging: een traditioneel bereide, fijn gezeefde aftreksel kan bij vermoeide ogen gebruikt worden (bijv. na beeldschermwerk) – altijd onder hygiënische omstandigheden toepassen!
  
  

Combinaties in ayurvedische context

Triphala kan traditioneel worden gecombineerd met andere plantaardige producten:

• Ashwagandha: ter ondersteuning van rustperiodes
• Brahmi: wordt klassiek aanbevolen voor mentale helderheid
• Guggulu: traditioneel gebruikt ter ondersteuning van lichaamsreiniging
  

Belangrijk: Elke combinatie dient individueel op je constitutie te worden afgestemd. Een Vaidya-expert kan je hierbij professioneel adviseren.

Mogelijke toepassingsgebieden vanuit ayurvedisch oogpunt

Huid

Triphala wordt in de ayurvedische traditie in verband gebracht met inwendige reiniging (shodhana) en het afbreken van ama (stofwisselingsafval). Deze werking wordt traditioneel geassocieerd met een helderdere huid en een evenwichtige uitstraling. Ook een ondersteunende werking op het bloedweefsel (rakta dhatu) wordt in klassieke teksten beschreven.

Haar

In combinatie met Amalaki wordt Triphala in de ayurvedische leer gezien als voedend voor haarwortels en hoofdhuid. Het wordt vaak gebruikt om de natuurlijke haarstructuur en vitaliteit te ondersteunen. In schoonheidsroutines wordt Triphala ook uitwendig toegepast als haarmasker of spoeling.

Spijsvertering

Triphala is een van de meest gebruikte formules ter ondersteuning van het spijsverteringsvuur (agni). Een stabiel agni wordt in ayurveda gezien als essentieel voor gezondheid. Triphala wordt traditioneel in verband gebracht met een regelmatige spijsvertering, zachte inwendige reiniging en het in balans brengen van Vata- en Kapha-onevenwichtigheden in de buik.

Slaap

In ayurveda wordt slaapkwaliteit gekoppeld aan een uitgebalanceerde spijsvertering en dosha-balans. Wanneer Triphala deel uitmaakt van een avondroutine, kan de zachte reiniging traditioneel worden geassocieerd met betere rust en mentale helderheid in de ochtend.

Ogen

De ogen staan in ayurveda in nauwe relatie tot het Pitta-dosha. Een helder gezeefde Triphala-aftreksel (Triphala Kashaya) wordt uitwendig traditioneel gebruikt ter verzachting bij vermoeide of overbelaste ogen – bijvoorbeeld na lang beeldschermwerk of bij omgevingsinvloeden.

Mond

Als mondspoeling (kavala of gandusha) wordt Triphala in de ayurvedische traditie gebruikt ter ondersteuning van de mondhygiëne en ter harmonisering van de mond-dosha’s. Hierbij wordt vooral de verzorging van tandvlees en slijmvliezen benadrukt.

Stofwisseling & gewicht

Zonder concrete gezondheidsclaims te maken, wordt Triphala in klassieke teksten beschreven als medohara – een term voor plantaardige middelen die ondersteunend kunnen werken bij Kapha-dominantie en een zwaar gevoel na de maaltijd. Triphala wordt traditioneel gebruikt om een gevoel van lichtheid en energie te behouden.

Luchtwegen

Bibhitaki, een van de drie bestanddelen, wordt in ayurveda in verband gebracht met ondersteuning van de Kapha-balans in de bovenste luchtwegen. Triphala kan daarom deel uitmaken van ayurvedische routines die vrij ademen en welzijn in het keelgebied ondersteunen.

De drie vruchten in één oogopslag

 

Conclusie: Triphala bewust en ayurvedisch gebruiken

Triphala is geen trend, maar een beproefde begeleider in de ayurvedische traditie. Als je je welzijn zacht wilt ondersteunen, kan Triphala een vast onderdeel worden van je dagelijkse routine. Gebruik het regelmatig en met aandacht – en raadpleeg bij twijfel je ayurveda-adviseur.

Jouw volgende stap – welke vorm past bij jou?

• Hou je van traditioneel? Probeer dan het Triphala Bio-poeder
• Wil je het onbewerkt? Kies dan voor Triphala Plus Natural

Veelgestelde vragen

1. Is Triphala geschikt voor dagelijks gebruik?

Ja. Als je Vata-gedomineerd bent of neigt naar droogheid, kun je het innemen met ghee om je balans beter te ondersteunen.

2. Wat is de beste tijd om Triphala in te nemen?

’s Avonds voor het slapengaan met lauwwarm water – dat ondersteunt op natuurlijke wijze de nachtelijke regeneratie en reiniging.

3. Kan Triphala met andere kruiden worden gecombineerd?

Ja, vaak met Ashwagandha, Guggulu, Brahmi enz. – maar altijd in overleg met een Vaidya-expert.

4. Wat is het verschil tussen Haritaki, Amalaki en Bibhitaki?

Haritaki wordt traditioneel in verband gebracht met inwendige reiniging, Amalaki met vernieuwing en Bibhitaki met luchtwegen en stofwisselingsbalans.

5. Welke vorm is beter – poeder of tabletten?

Poeder wordt sneller opgenomen, maar de werking is vergelijkbaar. Kies wat het beste bij jou en je dagelijks leven past.

6. Hoe werkt Triphala op het lichaam?

Het ondersteunt alle drie de dosha’s, bevordert volgens ayurvedische leer de spijsvertering, een mooie huid, de slaap, het immuunsysteem en het algemeen welzijn in mond- en intieme gebieden.

7. Is Triphala uitdrogend?

Het kan voor Vata-typen uitdrogend aanvoelen. Inname met ghee werkt hiertegen.

8. Kan Triphala uitwendig worden toegepast?

Ja – traditioneel wordt het gebruikt als mondspoeling, voor zachte intieme verzorging, als haarmasker bij roos of als (gefilterde) oogspoeling – bijvoorbeeld bij vermoeidheid door beeldschermwerk